زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه

اف4 فانتوم2 یکی از بهترین جنگنده‌های تاریخ هوانوردی است که تا به حال ساخته شده است. این جنگنده توانایی و کارآیی خود را در میدان‌های نبرد ثابت کرده است. فانتوم نه تنها بر روی کاغذ، بلکه در میدان نبرد هم توانسته برتری خود را بر جنگنده‌های هم رده‌ی روسی ثابت کند.

بر روی فانتوم به روزرسانی های زیادی انجام شده‌است. از آلمان گرفته تا ژاپن و اسرائیل بسته‌های آپدیتی گوناگونی را بر فانتوم اعمال کرده اند.

یکی از بهترین و قوی‌ترین آپدیت‌هایی که اف4 فانتوم2 به خود دیده است، آپدیت ترمیناتور2020 اسرائیل بر روی اف4 های سری E ترکیه است.

تاریخچه‌ی کوتاه از اف4 فانتوم2

اف4 فانتوم‌2 که توسط شرکت مکدانل داگلاس ساخته شده است، از سال 1960 میلادی به عنوان یک جنگنده‌ی نسل سوم استاندارد در نیروی دریایی، نیروی هوایی و سپاه تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده‌ی آمریکا به خدمت گرفته شده است.

اف4 در ابتدا به عنوان یک شکاری رهگیر بر روی ناوهای هواپیمابر برای حفاظت از این ناوها در برابر حملات بمب‌افکن‌های بلوک شرق استفاده میشد. پس از اینکه اف4 توانایی‌های خود را ثابت کرد، نیروی هوایی هم از آن در نقش‌های جنگنده‌ی تهاجمی، بمب افکن‌، پشتیبانی دریایی و حتی شناسایی بهره برد.

اف4 به عنوان یک جنگنده‌ی سنگین دوموتوره با عملکرد بالا طراحی شده بود تا نقش مکمل جنگنده‌ی اف5 تایگر2 که یک جنگنده‌ی سبکتر بود را ایفا کند. اف4 در مقایسه با اف5 دارای سرعت و برد عملیاتی بالاتری بود و از طیف سلاح‌های گسترده‌تری بهره می برد.

اف4 فانتوم2 توسط آمریکا به متحدان رده اول آن زمان فروخته شد. کشورهایی که علاوه بر ایالات متحده اف4 را به خدمت گرفتند شامل ژاپن، آلمان غربی، ایران و اسرائیل بودند.

متحدان رده پایین‌تر مثل سنگاپور و ویتنام جنوبی مجبور به دریافت جنگنده‌ی سبکتر اف5 تایگر شدند.

اف4 فانتوم2 در طول خدمت خود چندین سال عنوان برترین و پیشرفته‌ترین جنگنده‌ی نسل سوم جهان را یدک می کشید. اگرچه شصت سال از تولید اف4 می گذرد و ایالات متحده این جنگنده‌ی خوشنام را از رده خارج کرده است، اما در کشورهایی مثل ژاپن، ایران، مصر، کره‌ی جنوبی،یونان و ترکیه هنوز هم فانتوم‌ها در خدمت بوده و پرواز می‌کنند.

آلمان امروزه بزرگترین ناوگان ذخیره‌ی اف4 فانتوم2 را در جهان دارد.

فانتوم و ارتش ترکیه

نیروی هوایی ترکیه در سال 1974 چهل فروند جنگنده‌ی اف4 فانتوم2 سری E را دریافت کرد. همچنین در بازه‌ی زمانی 1977 تا 1978 هم 32 فروند اف4 فانتوم سری E دیگر به علاوه‌ی 8 فروند نسخه‌ی شناسایی به ناوگان ارتش ترکیه اضافه شد.

به دنبال بهتر شدن روابط ایالات متحده و ترکیه، 40 فروند فانتوم از USAF در سال 1987 و 40 فروند اف4 بازنشسته‌ی گارد ملی هوایی ایالات متحده در سال 1991 به ترکیه تحویل داده‌شد.

در سال‌های 1992 و 1994 میلادی هم 32 فروند از نسخه‌ی شناسایی اف4 فانتوم2 یعنی RF-4E پس از بازنشستگی توسط لوفت وافه به ناوگان ارتش ترکیه افزوده شد.

اگرچه بیشتر متحدان آمریکا برای جایگزینی ناوگان‌های اف4 خود دست به خرید جنگنده‌های نسل چهارم اف14، اف15 و اف16 کرده‌اند، اما همچنان اف4 ستون فقرات جنگنده‌های ارتش ترکیه است.

اف4 فانتوم2 همواره در طول تاریخ خدمتی خود، به روزرسانی‌های مختلفی را دیده است. یکی از بهترین به روزرسانی‌هایی که بر روی فانتوم انجام شد، بسته‌ی آپدیت ترمیناتور2020 است که توسط اسراییل بر روی فانتوم‌های سری E ارتش ترکیه انجام شد.

ناوگان هوایی ارتش ترکیه

ترکیه در کنار جنگنده‌های سنگین اف4 فانتوم2 خود، تعداد 200 فروند جنگنده بمب‌افکن سبک اف5 تایگر2 را هم به خدمت گرفته بود.

در مرحله‌ی اول نوسازی ناوگان‌های هوایی ارتش ترکیه، ترکیه ناوگان خسته‌ی اف 5های خود را با 250 فروند جنگنده‌ی تک موتوره‌ی اف16 جایگزین کرد. اما تعداد کمی از این اف5‌ها را به عنوان پشتیبانی حفظ کرد. (ارتش ایران در قبل از انقلاب هم قصد داشت که ناوگان اف5‌های خود را با اف16 جایگزین کند. پایگاه امیدیه به عنوان پایگاه مادر اف16های ایران انتخاب شده بود که با وقوع انقلاب 57 این امر لغو شد یا به خاطره‌ها پیوست.)

با گذشت این همه سال ارتش ترکیه نتوانست جایگزینی مناسب برای ناوگان اف4‌های خود پیدا کند. ترکیه برای دستیابی به جنگنده‌های نسل چهارم مثل اف14و15 تلاشی نکرده‌است و جنگنده‌ی نسل پنجم اف22 هم توسط آمریکا قابل فروش نیست.

ترکیه به عنوان یکی از سرمایه‌گذاران پروژه‌ی اف 35، خواهان به خدمت گرفتن جنگنده‌های اف 35 برای جایگزینی ناوگان اف16 و اف5 خود است. با این حال هنوز هم ناوگان اف4 ترکیه در خدمت باقی خواهد ماند و در کنار اف35 و اف16ها به پرواز در خواهد آمد.

شما علاقه‌مندان تکنولوژی نظامی می‌توانید بخوانید:

مقایسه ی شکاری رهگیر اف ۱۴ تامکت با میگ ۲۹ فالکروم

مهاجم وارد می‌شود، نگاهی به بمب‌افکن دوربرد جدید آمریکا B-21 Raider

در حالی که اف16 و اف35 دهه‌ها پس از اف4 ساخته شده‌اند، اما فانتوم به عنوان یک پلتفورم برتر هوایی دارای مزیت‌های قابل توجهی نسبت به این دو است.

یکی از مهمترین مزیت‌های اف4 فانتوم، هزینه‌ی نگهداری و پرواز پایین و تعمیرات آسان‌تر آن است. این ویژگی موجب شده که فانتوم به یک سرمایه‌ی بی رقیب برای ارتش ترکیه تبدیل شود.

ارتفاع عملیاتی بالاتر فانتوم نسبت به اف16 و اف35، به طوریکه دو جنگنده‌ی اف16 و اف 35 محدود به ارتفاع پروازی 15000 متر هستند ولی فانتوم اف4 می تواند تا 18000 متر از زمین فاصله بگیرد. این ویژگی موجب می شود که فانتوم در نبردهای هوابه‌هوا یا در هنگام فعالیت پدافند دشمن از قدرت مانور و امنیت بالاتری برخوردار باشد.

اف4 فانتوم از اف35 که دارای سرعت 1.6 ماخ و اف 16 که دارای سرعت 2 ماخ است سریعتر می باشد. سرعت فانتوم به 2.23 ماخ می رسد و یکی از سریعترین جنگنده‌های ساخت غرب می باشد.

اف4 فانتوم2 همچنین مقدار سلاح بیشتری را نسبت به دو جنگنده‌ی یاد شده حمل می کند.

ارتقا به ترمیناتور2020

ارتش ترکیه دارای تعدادی اسکادران اف4 فانتوم2 است که دچار بهترین و گسترده‌ترین ارتقا موجود برای اف4 شده اند یعنی پک ارتقایی ترمیناتور2020 .

ترمیناتور2020 فانتوم را قادر می سازد تا درسطح جنگنده‌ی اف 15 قرار گیرد و با اینکه از طراحی قدیمی تری بهره می برد از خیلی جهات از اف16 و اف35 برتر باشد.

شاید بتوان گفت که تنها به روزرسانی ارتش ژاپن بر روی اف4 فانتوم با نام F-4EJ Kai بتواند با ترمیناتور2020 که سنگین‌ترین به روزرسانی بر روی اف4 فانتوم2 است، رقابت کند.

اسرائیل در اولین گام 20 کیلومتر سیم کشی داخلی اف4 فانتوم را با سیستم‌های مدرن سبکتر جایگزین کرد که این موضوع باعث کاهش وزن اف4ها تا 750 کیلوگرم شد. در نتیجه میزان رانش به وزن اف4 بیشتر شد و این جنگنده از مانورپذیری بهتری در نبردهای هوابه‌هوا برخوردار شد.

غلاف‌های جایگیری سلاح مدرن‌تری بر روی اف4ها نصب شد که این جنگنده‌ها را قادر می ساخت تا به روزترین موشک‌ها و بمب‌ها را حمل کنند. همچنین غلاف‌های جنگ الکترونیک و اخلالگر راداری مدرنی بر روی اف4 ترمیناتور 2020 نصب شد.

اسرائیل با نصب سیستم‌های پیشرفته‌ای از جمله سامانه‌ی هوتاس،Kaiser EL-O HUD و یک رادار داپلر پالسی پیشرفته بنام EL/M-2032 و همچنین رایانه‌های پیشرفته‌ی ساخت اسراییل و تجهیزات مدرن ناوبری و غلاف‌های مدرن هدفگیری لیزری جانی دوباره به اف4های ترکیه بخشیده است و آنها را در حد جنگنده‌های به روز دنیا ارتقا داده است.

به اف4فانتوم2 نسخه‌ی ترمیناتور2020 ، هشداردهنده‌ی راداری، هشدار دهنده‌ی فروسرخ، پرتاب کننده‌ی شراره و سامانه‌ی جنگ الکترونیک افزوده شده است.

در نهایت 54 فروند از جنگنده‌های اف4 فانتوم2 سری E ارتش ترکیه به اف4 ترمیناتور2020 ارتقا پیدا کردند.

در بخش کابین هم ترمیناتور2020 ارتقاهایی داشته است. یک سیستم انتقال داده‌ی امن و دو نمایشگر رنگی اضافه شده است.