B61-12 بمب هسته‌ای مدرنی که بر روی بمب‌افکن جدید B-21 عملیاتی می‌شود

B61-12 آخرین و جدیدترین بمب اتمی از خانواده‌ی بمب‌های هسته‌ای سقوط آزاد B61 است که از سال 1968 در ارتش آمریکا عملیاتی شده‌اند. B61-12 به طور ویژه برای به‌کارگیری بر روی بمب‌افکن دوربرد B-21 Raider توسعه پیدا می‌کند.(برای آشنایی با بمب‌افکن B-21 Raider اینجا کلیک کنید)

B-21Raider نسل آینده‌ی بمب‌افکن‌های دوربرد اتمی ارتش ایالات متحده‌ی آمریکاست که از ویژگی‌های پنهاکاری و پرواز در ارتفاع بالای بسیار خوبی برخوردار بوده و توانایی ایفای نقش بمب‌افکن اتمی و معمولی را دارد.

با توجه به پیشرفته‌تر بودنB-21 نسبت به سایر بمب‌افکن‌های آمریکا و همچنین ارتفاع پروازی بالای آن، B-21 نیاز به سلاح‌های مدرن‌تر و متناسب با ویژگی‌های عملیاتی خود دارد.

همین امر موجب شد که وزارت دفاع آمریکا و نیروی هوایی آمریکا برای حفظ قدرت هسته‌ای خود در آسمان، دست به توسعه‌ی بمب هسته‌ای با دقت بالا با توانایی هدایت برای استفاده بر روی بمب‌افکن B-21 Raider بزنند.

فهرست مطالب

• مقدمه
• توسعه‌ی بمب‌ هسته‌ای B61-12
• چرا B61 خطرناکترین بمب سقوط آزاد موجود در زرادخانه‌ی آمریکاست ؟
• طراحی
• ویژگی‌های عملکردی B61-12
• توسعه‌دهندگان

مقدمه

آمریکا از سال 1940 میلادی طراحی و توسعه‌ی بمب‌های هسته‌ای سقوط آزاد را آغاز کرده‌است و این برنامه‌ی تولید و به‌روزرسانی بمب‌های هسته‌ای تا به امروز ادامه دارد.

ایالات متحده آمریکا یک زرادخانه‌ی هسته‌ای بسیار بزرگ در اختیار دارد که طبق گفته‌ی فدراسیون دانشمندان اتمی، در آوریل سال جاری بیش از 7200 بمب هسته‌ای را در خود جای داده‌است. از این تعداد بمب هسته‌ای بیش از 2000 بمب در حالت فعال عملیاتی  قرار دارند.

آمریکا همچنین دارای گسترده‌ترین و بزرگترین ناوگان بمب‌افکن اتمی دوربرد در جهان است. نیروی هوایی ایالات متحده 94 بمب‌افکن سنگین دوربرد اتمی B-52 و B-2 در خدمت دارد.

علاوه بر نیروی هوایی، نیروی دریایی آمریکا 12 زیردریایی هسته‌ای بالستیک کلاس اوهایو که توانایی حمل موشک اتمی را داشته، در خدمت دارد. این زیردریایی‌ها اخیرا مجهز به موشک‌های بالستیک زیردریایی مدرن Trident 2 هستند که نسبت به رقبای زمینی خود، پیشرفت چشمگیری دارند.

در سال 1985 یک کلاهک جنگی ICBM آمریکا، کمتر از 60 درصد شانس این را داشت که یک سیلو معمولی را ویران کند. اما امروزه یک کلاهک چندگانه‌ی موشک Trident2 می تواند با احتمال 99 درصد این کار را انجام دهد.

با این حال خطرناکترین بمب هسته‌ای موجود در زرادخانه‌های آمریکا بمب جدید B61-12 است. این بمب گرانترین پروژه‌ی بمب‌های اتمی جهان است.

توسعه‌ی بمب‌ هسته‌ای B61-12

مهندسی توسعه‌ی B61-12 در فوریه 2012 آغاز شد. اولین آزمایش پروازی بمب B61-12 توسط یک فروند F-15E در جولای 2015 انجام شد و بازبینی طرح پایه در ژانویه 2016 به پایان رسید.

این سلاح در ژوئن 2016 وارد فاز مهندسی تولید خود شد و اولین پرواز آزمایشی صلاحیت سیستم آن از هواپیمای F-16C Fighting Falcon نیروی هوایی ایالات متحده در مارس 2017 انجام شد.

ساخت و توسعه‌ی بمب هسته‌ای B61-12 یک تلاش مشترک بین نیروی هوایی ایالات متحده و اداره‌ی امنیت هسته‌ای ملی است.

علاوه بر اینکه این بمب قرار است به صورت خاص بر روی بمب‌افکن B-21 Raider عملیاتی شود، برای حمل توسط جنگنده‌هایی مثل F-16 MLU، F-16 C/D ، F-15E و بمب افکن B-2A نیز توسعه پیدا می‌کند.

در طرح توسعه‌ی بمب B61-12 اجزای غیر هسته‌ای قدیمی بمب‌های خانواده‌ی B-61 مثل B61-7 ، B61-4، B61-3 و B61-10 مانند فیوزها و باتری‌های قدیمی اصلاح و جایگزین می شوند. پیش بینی میشود که در مجموع 400 بمب اتمی با هزینه‌ی تقریبی 7.6 بیلیون دلار دوباره مرمت شوند.

این برنامه ضمن افزایش ایمنی در ذخیره سازی، قابلیت اطمینان، عمر مفید بمب B61 را 20 سال افزایش میدهد.

چرا B61 خطرناکترین بمب سقوط آزاد موجود در زرادخانه‌ی آمریکاست ؟

دقت بالا و هزینه‌ی عملیاتی پایین B-61 این بمب اتمی را به پرکاربردترین بمب در زرادخانه‌ی ارتش آمریکا تبدیل کرده‌است.

بمب بی61 از نظر قدرت تخریب خطرناکترین و قویترین سلاح هسته‌ای آمریکا نیست. در تست‌ها این بمب قدرت انفجاری در حدود 50000 تن TNT داشته در حالیکه بمب هسته‌ای B83 دارای قدرت انفجاری 1200 کیلوتن TNT است.

آنچه که بمب بی61 را به خطرناکترین بمب در زرادخانه‌ی آمریکا تبدیل کرده‌است، قابلیت استفاده از آن در انواع ماموریت‌ها با شرایط متفاوت است.

در وهله‌ی اول، بمب B61-12 اولین بمب هسته‌ای هدایت شونده‌ی آمریکاست. طبق گفته‌ی مسئولین ارتش آمریکا، اکثر بمب‌های اتمی این کشور دارای دایره‌ی خطایی در حدود 110 تا 170 متر بوده، در حالیکه دایره‌ی خطای بی 61 فقط 30 متر است.

نکته‌ی بعدی در مورد این بمب وجود دارد این است که می‌توان به صورت الکترونیکی قدرت انفجار این بمب را متناسب با نوع و گستره‌ی ماموریت کم یا زیاد کرد.

این دو برتری، یعنی دقت بالا و قدرت انفجار قابل تنظیم، بمب بی 61 را به پرکاربردترین بمب اتمی در زرادخانه‌ی ارتش آمریکا تبدیل کرده‌است.

البته مهمترین فاکتور در کیفیت یک بمب اتمی دقت آن است. همانطور که یک متخصص در حوزه‌ی ساخت بمب ها می گوید : ساخت یک بمب با دقت دوبرابر یعنی استفاده از یک بمب با کلاهکی هشت برابر قویتر.

طبق برآوردهایی که پنتاگون انجام داده است، برای از بین بردن یک انبار بزرگ در چین اگر از بمب‌های اتمی دیگر استفاده شود، بین 3تا 4 میلیون نفر کشته به جا خواهد ماند، در حالیکه اگر برای این کار از بمب بی61-12 استفاده شود این رقم به 700 کشته کاهش می یابد.

طراحی

بمب هسته‌ای B61-12 دارای طول 12 فوت (یا 3.65 متر) و وزن تقریبی 825 پوند (یا 350 کیلوگرم) است. این بمب در حالت گرانش بالستیک یا در حالت هدایتشونده می تواند به سمت هدف شلیک شود.

اجزای اصلی این بمب به قرار زیر است:

در دماغه رادار و سیستم‌های الکترونیکی و کاونده‌ها قرار دارند. یک سیستم هدایت ماهواره‌ای GPS و یک سیستم هدایت لیزری در دماغه وظیفه‌ی تعیین و اصلاح مسیر حرکتی بمب را بر عهده دارند. همچنین در دماغه فیوز انفجاری در هوا و فیوز انفجاری ضربه‌ای برای انفجار در سطح زمین تعبیه شده‌اند که متناسب با نوع ماموریت یکی از این فیوزها برای فعالسازی فرآیند انفجار انتخاب می‌شود.

در کنار این سیستم‌های الکترونیکی، دماغه مجهز به حسگرهایی برای محاسبه‌ی سرعت و ارتفاع بمب هم هست. این حسگرها اطلاعات سرعت و ارتفاع بمب را به سیستم AMAC برای تعیین زمان انفجار می‌دهد و با رسیدن بمب به سرعت و ارتفاع تعیین شده برای انفجار، سیستم AMAC دستور فعالسازی را به یکی از فیوزهای انفجار در هوا یا در سطح زمین می‌دهد.

برای علاقه‌مندان حوزه نظامی:

مهاجم وارد می‌شود، نگاهی به بمب‌افکن دوربرد جدید آمریکا B-21 Raider

مقایسه ی شکاری رهگیر اف ۱۴ تامکت با میگ ۲۹ فالکروم

اولین بخش پس از دماغه، سرجنگی بمب است که دارای 4 حالت برای انتخاب میزان قدرت انفجار بمب است. بخش سرجنگی خود به دو قسمت تقسیم میشود:

ساختار اولیه: در آن مواد با قابلیت انفجاری بالا به عنوان ماشه برای فعال کردن شکافت هسته‌ای وجود دارد.

ساختار ثانویه: در آن اشعه‌ی ایکس حاصل از شکافت بمب، اورانیوم 238 موجود را شکافته تا هسته‌ی تریتیوم دوتریم بمب هیدروژنی منفجر شود.

پس از سرجنگی، سیستم کنترلی شلیک بمب و سنسورهای محیطی قرار دارد. در کنار این سنسورها یک روتور چرخشی وجود دارد که در هنگام برهم خوردن تعادل بمب در هنگام سقوط، حرکت و تعادل را تثبیت می‌کند.

پس از این سنسورها، سیستم های ایمنی اضافی که برای انبار کردن امن بمب به آن اضافه شده است، قرار دارد. سیستم ایمنی از فعال شدن ناگهانی بمب در هنگام ذخیره‌سازی یا غیر فعال شدن آن در هنگام پرتاب جلوگیری میکند.

یکی از سیستم‌های ایمنی اضافه شده به بمب B61-12 سیستم Pal است که یک مکانیزم به خصوص برای خنثی کردن بمب می‌باشد.

در انتهای بمب هم بالچه های انعطاف پذیر و سیستم ناوبری برای هدایت بمب قرار دارد. این بالچه‌های قابل هدایت، بمب را به حالت گلایدری برای رسیدن به هدف هدایت می‌کنند. بمب B61-12 از دو لامپ پرتاب در بدنه‌ی خود استفاده می‌کند.

مدل‌های قدیمی بمب B61 دارای یک چتر برای تاخیر در سقوط و بالچه‌های دم ثابت بودند، اما بمب B61-12 دارای سیستم‌های هدایت الکترونیکی جدیدتر و بالچه‌های هدایت انعطاف پذیر برای افزایش دقت است.

کلاهک این بمب بر اساس کلاهک بمب B61-4 ساخته شده و دارای دو قسمت در بدنه است، بدنه‌ی اصلی بمب و کیت هدایت دم. قطعات هسته‌ای وغیر هسته‌ای این بمب با قطعات جدید جایگزین شده‌است.

کیت هدایتی دم این بمب قابلیت سقوط آزاد یا هدایت شوندگی را برای B61 فراهم می آورد.  قسمت دم این بمب دارای چهار باله‌ی قابل مانور است که دقت بالایی را برای B61-12 فراهم می‌آورد.

ویژگی‌های عملکردی B61-12

بمب B61-12 برخلاف بمب های ثقلی سقوط آزاد که جایگزین آنها می شود ، یک بمب هسته ای هدایت شونده است. مجموعه‌ی جدید دم و بالچه‌هایی که شرکت بویئنگ برای B61-12 تولید کرده‌است، بمب را قادر می سازد تا به اهداف با دقت بالا برخورد کند. با استفاده از فن آوری dial-a-yield ، می توان قدرت انفجاری سرجنگی بمب را قبل از پرواز تنظیم کرد. این بمب را می توان روی بمب‌افکن‌ها و جنگنده‌های رادارگریز به کار برد.

بمب تاکتیکی هوایی B61-12 دارای یک کلاهک هسته‌ای کم بازده با قابلیت تنظیم کردن شدت انفجار است که می‌تواند اهداف را با حداقل صدمات جانبی از بین ببرد. این کلاهک در قسمت میانی بمب قرار گرفته‌است که دارای چهار حالت عملکردی در شدت انفجار به قرار زیر است:

معادل 0.3 کیلوتن TNT

معادل 1.5 کیلوتن TNT

معادل 10 کیلوتن TNT

معادل 50 کیلوتن TNT

بمب B61-12 در حالت حداکثر قدرت انفجاری خود، یعنی 50 کیلوتن TNT، هفت برابر قویتر از بمبی است که ایالات‌متحده‌ی‌آمریکا در جنگ جهانی دوم بر علیه ژاپن استفاده کرد که منجر به کشته شدن بیش از 130000 نفر گشت.

بمب از یک سیستم ناوبری اینرسی INS برای دستیابی به قدرت مانور بالا استفاده می‌کند. پیش بینی میشود که دقت تقریبی این بمب در حدود 30 متر باشد.جی پی اس و کاونده‌ی لیزری دماغه‌ی بمب آنرا قادر می‌سازد که دارای دقتی در حدود 30 متر باشد.

بالچه‌ها یا باله‌های دم هدایت شونده و انعطاف پذیر به همراه یک راکت که دارای روتور چرخشی است بمب را به سمت هدف به صورت دقیق هدایت می‌کند. این دم هدایت‌شونده با استفاده از سیستم ناوبری داخلی کنترل شده که دقت برخورد بمب را بالاتر می‌برد.

سیستم AMAC سیستم کنترل و امنیت بمب است که 3 نقش را در بمب B61-12 ایفا می‌کند:

دارای یک قفل امنیتی با رمزنگاری 12 رقمی است که برای فعال شدن بمب وارد کردن آن الزامی است و اگر این کد وارد نشود بمب عمل نمی کند

مقدار واکنش هسته‌ای را کنترل کرده و به این وسیله میتوان قدرت انفجار را کم و زیاد کرد. 0.3 5 10 50 کیلوتن تی ان تی

با استفاده از رادار و لیزر نوک دماغه زمان انفجار را کنترل میکند در هوا ترکیدن یا در سطح زمین

ایالات متحده قصد دارد از سال 2020، 180بمب حرارتی هسته‌ای B61-12 را در پایگاه‌های نیروی هوایی خود در پنج کشور اروپایی به قرار زیر مستقر کند:

در کشور آلمان 20 عدد در پایگاه هوایی بوشل

در کشور ایتالیا 70 عدد در پایگاه‌های هوایی آویانو، گدی و توره

در کشور هلند 20 عدد در پایگاه ولکل

در کشور ترکیه 50 عدد در پایگاه هوایی اینجرلیک

در کشور بلژیک 20 عدد در پایگاه هوایی کلین بروگل

توسعه‌دهندگان

آزمایشگاه ملی Los Alamos و آزمایشگاه Sandia وظیفه‌ی طراحی و مهندسی این بمب را بر عهده دارند. لوس آلاموس چاشنی و سایر اجزای طبقه‌بندی شده را تولید میکند، درحالیکه آزمایشگاه ساندیا قطعات الکترونیکی سفارشی از جمله مولدهای نوترونی را برای بمب تولید میکند.

مشخصات فنی بمب اتمی B61-12

منابع:

Airforce-technology

Nationalinterest