علت افزایش قیمت خودرو در بازار ایران چیست ؟

مقدمه

چند روزی است که دوباره بازار پر دردسر خودرو روند صعودی به خود گرفته است و شاهد افزایش قیمت خودرو هستیم . عدم توانایی مسئولین مربوطه در کنترل و سروسامان دادن به این اوضاع نابسامان کاملا قابل مشاهده است. حال مشخص نیست واقعا مسئولین در کنترل بازار ناتوان هستند یا سود عده ای محدود که در پشت پرده در حال فعالیت هستند، در بهم ریخته بودن اوضاع خودرو است و دست مسئولین را برای اقدام موثر بسته است.

افزایش قیمت خودرو ، مسئله ای است که بر زندگی هر فرد ایرانی اثر دارد.

در این نوشته ما قصد داریم که دلایل افزایش قیمت خودرو را بررسی کنیم و همچنین نگاهی به قیمت ها روز خودرو و قیمت های سال های گذشته بیندازیم .

فهرست محتوی

• بررسی بازار خودرو
• علت افزایش قیمت خودرو در بازار
• بررسی وضعیت تولید خودروسازان اصلی
• قیمت روز انواع خودرو سواری
• آیا کاهش قیمت ارز ، کاهش قیمت خودرو را به همراه دارد ؟
• قیمت خودروهای داخلی در سال های نه چندان دور

بررسی بازار خودرو

بازار خودرو از ابتدای سال 99 با رکود بی سابقه ای همراه بوده است ، به طوری که میزان خرید و فروش خودرو های کارکرده تا 60 درصد و خودرو های صفر تا حدود 80 درصد کاهش یافته است.

نوسان قیمت ارز و طلا ، کاهش قدرت خرید مردم ، کاهش ارزش پول ملی و قیمت های من درآوردی عده ای دلال سودجو در کاهش میل مردم به خرید خودرو موثر بوده است.

به علت های بالا می توان عدم رغبت فروش خودرو توسط خودروسازان به بهانه ی کم بودن قیمت کارخانه را هم اضافه کرد.

با تفاسیر بالا در هرجای دنیا باشید ، شما انتظار دارید که قیمت خودرو کاهش یابد ، ولی اینجا ایران و کلا با بقیه ی دنیا متفاوت است . اصطلاحا در ایران آب سربالا می رود . در کمال تعجب برای یک فرد خارجی و در کمال خونسردی و عادی بودن برای ما ، قیمت خودرو افزایش می یابد.

افزایش قیمت خودرو در حالی است که میزان تقاضا برای خرید خودرو به شدت کاهش یافته است.

این افزایش قیمت خودرو در حالی رخ می دهد که تعداد مشتریان از یک سو به دلیل شیوع کرونا و از سوی دیگر بنا به دلایل سنتی هر ساله در بهار با کاهش روبرو بوده است .

وقتی که یک کارگر با حقوق اداره ی کار باید نزدیک 80 ماه کار کند و هیچ پولی خرج نکند ، با فرض اینکه قیمت خودرو پس از 80 ماه ثابت بماند، می تواند صاحب ارزان ترین خودروی ساخت داخل شود ، دیگر چه انتظاری می توان از رونق بازار خودرو داشت ؟

رشد شدید قیمت ها سبب شد بهای پراید، خودرویی که به تازگی با خط تولید خداحافظی کرده است، در فایل‌های اعلامی آگهی‌دهندگان تا ۹۰ میلیون تومان نیز بالا رود. سایر خودروها نیز بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان افزایش قیمت را تنها ظرف یک هفته تجربه کرده‌اند.

در حالی که قیمت سمند تحویل کارخانه ۶۶ میلیون و ۹۸۰ هزار تومان است، بهای این خودرو در بازار به ۱۲۵ میلیون تومان رسیده است. به عبارتی تفاوت قیمت این خودرو در بازار با قیمت تحویل کارخانه به رقم عجیب ۵۸ میلیون تومان رسیده است.  این وضعیت در مورد سایر خودروها نیز وجود دارد. وانت آریسان به قیمت ۵۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از سوی کارخانه تحویل می‌شود اما به قیمت ۸۶ میلیون و ۵۰۰ در بازار فایل شده است .

 فاصله قیمتی ۲۰۶ تیپ دو در کارخانه و بازار به ۶۶ میلیون تومان رسیده و ساینا ساده ۳۴ میلیون تومان فاصله قیمتی در بازار و تحویل کارخانه دارد.  وانت پراید نیز به قیمتی ۴۰ میلیون تومان گران‌تر از قیمت کارخانه به فروش می‌رسد.  این وضعیت جوی مطلوب را برای دلالان ایجاد کرده است تا تقاضای خرید خودرو را تحریک کنند.

علت افزایش قیمت خودرو در بازار

1- صنعت خودروسازی وابسته ، اولین علت افزایش قیمت خودرو

اولین علتی که ما به آن می پردازیم ، مربوط به مهندسی و توانایی شرکت های خودروسازی داخلی است .

دو به اصطلاح غول خودروسازی ایران ، سایپا و ایرانخودرو ، به طور کامل خودروساز نیستند و هنوز هم برای برخی قطعات به شرکت های خارجی وابسته هستند.

همانطور که در سال های نه چندان دور شاهد بودیم ، با کارشکنی شرکت پژو سیتروئن فرانسه در تامین قطعات موتوری خودروهای پژو 206 تیپ 6 و پژو پارس ELX ( همون پرشیا خودمون !) شرکت ایرانخودرو را با ضرر بسیاری مواجه کرد. چون ایرانخودرو این اتومبیل ها را پیش فروش و مونتاژ کرده بود ، ولی موتوری برای سوارکردن بر بدنه نداشت.

پس از مدتی سردرگمی مردم و بدقولی ایرانخودرو در تحویل ، یک شرکت چینی تامین قطعات را برعهده گرفت که از آن سال به بعد کیفیت موتوری پژو206 و پارس به شدت افت پیدا کرد .

طوری که در بین مردم 206 و پارس های کارکرده و تولید قبل از آن سال از مدل صفر بیشتر مشتری داشت و این اتومبیل ها در میان اکثریت مردم به پژو چینی و پژو فرانسوی دسته بندی می شدند.

در مورد خودرو پراید هم اوضاع همینگونه است که 12 درصد قطعات پراید هنوز هم به کره جنوبی وابسته است.

خودرو به اصطلاح ملی تیبا هم اکثر قطعات خود را از مدل قدیمی کیا ریو به ارث برده است و این خودرو ملی هم به کره وابستگی خاطر خاصی دارد.

نقش دیگر خودروسازان در افزایش قیمت خودرو را می توان در کاهش تولید و همچنین ممانعت از فروش خودروهایی که درون پارکینگ های خود دارند ، به بهانه ی پایین بودن قیمت فروش ، دید .

2- شکاف بین عرضه و تقاضا و کاهش تولید

دومین علت ، شکاف بین عرضه و تقاضاست. در واقع طی دو سال گذشته به دلیل افت توان خودروسازها برای پاسخ به تمام نیاز بازار، همواره با مازاد تقاضا مواجه بوده‌ایم. این مازاد تقاضا خود را به‌صورت افزایش قیمت‌ها نشان می‌دهد. از سوی دیگر، نکته این است که شکاف مذکور از طریق قیمت‌گذاری دستوری و فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار آزاد همواره تشدید شده است، زیرا فاصله قیمتی شکل گرفته، جاده‌ای برای یافتن سودهای بادآورده ناشی از دلالی را هموار کرده و تقاضاها را در آن دوچندان ساخته است. با کنار گذاشتن سیاست تعیین قیمت دستوری می‌توان انتظار داشت که شکاف بین عرضه و تقاضا تعدیل شود .

آمارها نشان می‌دهد عرضه خودرو  در سال ۱۳۹۶ بیش از یک میلیون  و ۴۰۰ هزار دستگاه بوده است، اما این رقم در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به کمتر از ۹۰۰هزار دستگاه رسیده است.‌ این آمار بیانگر آن است که در سال ۱۳۹۹ با تقاضای مازادی در حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون دستگاه علاوه بر تقاضای مشخص سال مواجهیم.

با توجه به شرایط اقتصادی مردم ایران و فقدان توان مالی برای خرید مدل‌های گران‌تر از ۲۰۰ میلیون تومان، تقاضا برای محصولات ایران خودرو و سایپا، بیش از توانایی این شرکت‌ها در تولید و پاسخ به نیازهای بازار داخلی است. با این اوصاف، هر عاملی که خللی در تولید خودروهای داخلی ایجاد کند، افزایش قیمت‌ها را تشدید خواهد کرد. امسال، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها و کارگاه‌های مرتبط با خودروسازی و قطعه‌سازی نیز، روند عرضه‌ی خودرو در ایران را با مشکل جدی مواجه کرده است.

3- قشر زحمتکش و پرتوان دلال ها !

سومین علت را قشر محترم دلالان خودرو به خود اختصاص می دهند. هرگز نمی توان از نقش دلال ها چه حرفه ای و چه مبتدی در برهم زدن ثبات بازار خودرو چشم پوشی کرد.

دلال های حرفه ای که با داشتن رابط ها و نفوذ در بازار خودرو ، بازار را به هر طرف که می خواهند سوق می دهند. ما توانایی مقابله با این اشخاص را نداریم و وظیفه ی برخورد با آن ها بر عهده ی قوه ی محترم قضاییه است که مدتی است به خوبی در مقابل ابردلال ها قد علم کرده است.

دلال های مبتدی خود ما هستیم از هر قشری ممکن است باشیم . این دلال ها با پول پس انداز خود اقدام به خرید خودرو از نمایندگی ها کرده و برای سودی کم آنرا در بازار آزاد می فروشند. این گونه نه چندان نایاب را می توان از 4 صبح در درب نمایندگی های فروش خودرو و یا مراکز شماره گذاری یافت.

نقش این دسته کمتر از نقش دلالان حرفه ای است ولی خوب بر افزایش قیمت موثر هستند.

می توانید در ریون مگ هم بخوانید :

اعلام طرح قرعه کشی ایران خودرو شهریور ۹۹

4- نبود نظارت ها بر افزایش قیمت خودرو

علت چهارم افزایش قیمت خودرو، نبود نظارت مناسب بر نمایشگاه داران خودرو است که تعدادی از این اقشار مدتی است رو به دلالی و احتکار خودرو آورده اند.

5- کرونا ، بازیگر جدید اکثر مشکلات

علت پنجم میتوان در کرونا جستجو کرد. مشکلاتی که کرونا ایجاد کرده است موجب شده که آغاز شماره گذاری خودروهای صفر در سال 99 به تاخیر بیفتد و حالا که شماره گذاری شروع شده ، این امر به کندی پیش برود و خودروهای صفر تولیدی نتوانند به بازار به سرعت وارد شوند.

6- مسئولانی که فقط از رو کاغذ صحبت می کنند

علت و عامل ششم افزایش قیمت خودرو ، صحبت‌هایی است که توسط مسئولان حوزه ی خودرو از تغییر قیمت کارخانه‌ای خودرو مطرح شد. این نقل‌قول‌ها در اعلام قیمت‌های جدید خودرو باعث شد تا بازار درگیر رشد قیمت‌ها در انواع خودروهای داخلی شود، به شکلی که برای یک خودروی پراید که پیش از این ۷۰ میلیون تومان معامله می‌شد، رقم‌های ۸۵ تا ۹۰ میلیون تومانی اعلام شد. هرچند عاملی که موجب رشد قیمت در پراید شد، متفاوت با دیگر خودروها بوده و عمدتاً به موضوع توقف فعالیت برخی از خطوط تولید آن می‌شد، اما با این حال، تلاطمات یک سال اخیر بازار خودرو در ایران به یک علت ویژه برنمی‌گردد.

7- تورم ، نقل و نبات مسئولانی که حتی تعریف آنرا نمی دانند

دلیل هفتم افزایش قیمت خودرو را می توان تورم دانست. رشد شاخص تورم، قیمت خودرو را مانند هر کالای دیگری تحت تأثیر قرار می‌دهد. آن چیزی که موجبات رشد تورم را فراهم می‌کند، افزایش حجم نقدینگی و کاهش مداوم ارزش پول ملی است. بنابراین باید گفت نقدینگی به‌واسطه عامل تورم در این مدل علت و معلولی نقش‌آفرینی می‌کند. از سوی دیگر، خود نقدینگی و در کنار آن کاهش ارزش پول ملی هم عواملی واسطه‌ای هستند که منشأ آنها تحریم اقتصادی کشور است. اتفاقی که باعث شده حجم تولید کالا از حجم تولید پول عقب بیفتد و این‌گونه با ایجاد تورمی شدت‌یافته، همه کالاها را تحت تأثیر خود قرار دهد.

8- صنعتی دو قطبی و دیگر هیچ

عامل دیگر افزایش قیمت خودرو ، انحصار خودرو در دست دو شرکت خودروسازی داخلی و تاثیر قیمت یک خودرو بر دیگری است. چنین شرایطی باعث می‌شود، افزایش قیمت محصولات ایران خودرو به هر دلیل، خریداران را به سمت خودروهای سایپا سوق دهد و در نتیجه، قیمت‌ها را مثل حلقه‌های یک زنجیر، بالا بکشد و افزایش قیمت خودرو را به صورت کلی در بر دارد.

بررسی وضعیت تولید خودروسازان اصلی

در نیمه اول سال ۹۸ تولید در ایران خودرو به خصوص در مردادماه کاهش بیشتری یافت و نوعی سقوط آزاد در تولید ایران خودرو صورت گرفت. افت تولید ایران خودرو در نیمه دوم سال ۹۸ موجب شد که این خودروساز تا حدودی زنجیره تامین خود را از دست بدهد. این روند نزولی تولید اگر چه در سایپا نیز با شیب بسیار ملایم‌تری تا مرداد ۹۸ ادامه داشت اما در سه ماه شهریور، مهر و آبان روند تولید سایپا به مراتب بهتر و بالاتر از ایران خودرو شد.

سایپا در طول سال ۹۸ با ایجاد تناسب در پرداخت و برنامه‌ریزی و نظم‌بخشی در توزیع مطالبات، روندی پایدار و ضرباهنگ مشخصی را در تولید و پرداخت مطالبات داشت، چنانچه این شرکت در ۸ ماه اول سال ۹۸ تولیدکننده برتر صنعت خودرو کشور بود و بار اصلی تولید در سال گذشته بر دوش سایپا بود. ضرباهنگ حرکت سایپا، ضرباهنگی مشخص و نظام مند در سال گذشته بود به طوری که این روند در نهایت موجب شد این شرکت در سال ۹۸ تیراژ قابل قبولی را به لحاظ تولید از خود بر جای بگذارد و در ۸ ماهه سال، سایپا به تنهایی بار تولید را به دوش کشید.

قیمت روز انواع خودرو سواری

محصولات ایرانخودرو

نوع خودرو	قیمت نمایندگی ( تومان)	قیمت بازار ( تومان )
پژو پارس	61 میلیون 300 هزار	132 میلیون
پژو 405 SLX	67 میلیون و 880 هزار	137 میلیون
پژو 405 GLX	54 میلیون و 700 هزار	110 میلیون
پژو 405 GLX دوگانه سوز	65 میلیون و 578 هزار	133 میلیون
پژو پارس اتوماتیک	–	186 میلیون
پژو پارس LX	84 میلیون و 720 هزار	160 میلیون
سمند LX	54 میلیون و 300 هزار	116 میلیون
سمند EF7	69 میلیون و 733 هزار	135 میلیون
سمند EF7 دوگانه سوز	–	145 میلیون
سورن	82 میلیون و 588 هزار	142 میلیون
سورن توربو	توقف فروش	–
پژو 206 تیپ 2	61 میلیون و 700 هزار	127 میلیون
پژو 206 تیپ 5	71 میلیون و 700 هزار	150 میلیون
پژو 206 صندوقدار	–	159 میلیوت
رانا LX	67 میلیون و 203 هزار	121 میلیون
دنا تیپ 2	توقف فروش	183 میلیون
دنا پلاس	توقف فروش	200 میلیون
پژو 207 اتوماتیک	–	235 میلیون
پژو 207 تیپ 1	96 میلیون و 730 هزار	175 میلیون
پژو 2008	114 میلیون و 994 هزار	515 میلیون
پژو 508	توقف فروش	530 میلیون
دنا پلاس توربو	توقف فروش	258 میلیون
رنو تندر پلاس دنده ای	توقف فروش	215 میلیون
رنو تندر E2	توقف فروش	210 میلیون
دانگ فانگ S30	135 میلیون و 500 هزار	–
سوزوکی ویتارا	توقف تولید	660 میلیون
پیکاپ فوتون	351 میلیون و 160 هزار	485 میلیون
رنو تندر پیکاپ	79 میلیون 900 هزار	–
هایما اس 7 توربو	–	417 میلیون
هایما اس 5 توربو	–	350 میلیون
وانت آریسان	51 میلیون و 500 هزار	85 میلیون
پژو 301	–	–
پژو 206 تیپ 6	–	–

محصولات سایپا

نوع خودرو	قیمت نمایندگی ( تومان )	قیمت بازار ( تومان)
سایپا 111	39 میلیون و 681 هزار	67 میلیون
سایپا 131	37 میلیون و 400 هزار	66 میلیون
تیبا 1	46 میلیون	78 میلیون
تیبا 2	51 میلیون و 800 هزار	88 میلیون
ساینا دنده ای	52 میلیون و 400 هزار	90 میلیون
ساینا اتوماتیک	–	–
کوییک دنده ای	69 میلیون	97 میلیون
چانگان CS35	155 میلیون	270 میلیون
کیا سراتو 2000 اتوماتیک	295 میلیون	450 میلیون
سیتروئن C3	241 میلیون و 950 هزار	525 میلیون
وانت زامیاد گازسوز	77 میلیون 300 هزار	111 میلیون

آیا کاهش قیمت ارز ، کاهش قیمت خودرو را به همراه دارد ؟

در گذشته زمانی که بحث از افزایش قیمت خودرو میشد ، کارشناسان آنرا به نوسانات بازار ارز ربط می دادند که اگر ارز کاهش یابد قیمت ها هم کاهش می یابد . اما حالا این گونه نیست با افزایش قیمت ارز ، افزایش قیمت خودرو را شاهد هستیم ولی با کاهش آن نه کاهش نمی یابد . چون عده ای دلال سرمایه های خود را در این راه قرار داده اند و کاهش قیمت خودرو به مزاجشان خوش نمی آید و به هر نحوی شده نمی گذارند این قیمت ها کاهش یابد . با شایعه پراکنی ،آگهی های هدفدار با قیمت های سر سام آور در اپلیکیشن های خرید و فروش احتکار .

به طور مثال با دلار حدود 21 تا 22 هزار تومان قیمت کشنده ی اف اچ 500 از 470 یا 480 میلیون به 1.5 میلیارد تا 1.7 میلیارد رسید . زمانی که دلار به 16 هزار تومان کاهش یافت ، همه انتظار کاهش قیمت را داشتند . ولی شاهد این بودیم قیمت این کامیون به 2.5 میلیارد جهش یافت در عین کاهش قیمت ارز .

قیمت کامیون های دیگر که مدتی است میان نمایشگاه داران رواج پیدا کرده است که نسبت به قیمت اف اچ 500 سنجیده شود، هم افزایش داشته است و در نمایشگاه های معامله ی خودروهای سنگین زمانی که به قیمت ها اعتراص کنی جواب دلالان این است که امروز قیمت اف اچ 500 اینقدر افزایش یافته است .

کامیون های بی کیفیت چینی که روزگاری صفر کیلومتر آنها را با پیش پرداخت 10 میلیون تومان می شد بدست آورد ، حالا با قیمت سرسام آور 600 میلیون برای مدل های 7 سال کارکرده به فروش می رسند . کشنده هایی که جز استهلاک بالا و ایمنی پایین چیزی در چنته ندارند و هدف چین از تولید آنها کاربری به عنوان کامیون جمع آوری زباله در سطح شهر بوده است.

این کامیون های زباله کش که هیچ استاندارد اروپایی را رعایت نمی کنند ، در جاده های بین شهری ایران درحال جابجایی بارهایی با تناژ 23تا25 تن هستند و خانواده ی ایرانی که با هزاران قرض و وام توانسته است یکی از این کامیون ها را با مدل پایین تهیه کند را اگر بی سرپرست نکند ، حتما به خاک سیاه می نشاند.

قیمت خودروهای داخلی در سال های نه چندان دور

نوع خودرو	قیمت ( تومان )
سمند LX گازسوز	16 میلیون و 100 هزار
پژو 206 صندوق دار فول	17 میلیون و 400 هزار
پژو 405 GLX	13 میلیون و 200 هزار
پزو پارس معمولی با ترمز ABS	17 میلیون و 700 هزار
سورن	16 میلیون و 900 هزار
پژو 206 تیپ 3	15 میلیون و 100 هزار
پژو 206 تیپ 6 اتوماتیک	18 میلیون و 400 هزار
پژو پارس ELX با صنددلی مرسدس بنز	21 میلیون و 500 هزار
سوزوکی گرند ویتارار دستی	37 میلیون و 900 هزار
سوزوکی گرند ویتارا اتوماتیک	41 میلیون و 940 هزار
پژو 206 تیپ 2	14 میلیون و 880 هزار
پژو 206 تیپ 6 اتوامتیک سفارشی	19 میلیون و 500 هزار
پژو پارس پرشیا سفارشی	22 میلیون و 650 هزار
سمند LX سال سفارشی	16 میلیون
سمند LX دوگانه سوز	16 میلیون و 850 هزار

منابع