بررسی کامیون ولوو اف ام ایکس 460، قوی‌ترین و باکیفیت‌ترین کامیون کمپرسی ایران

شرکت کامیون‌سازی ولوو یکی از برترین و قدرتمندترین شرکت‌های تولیدکننده‌ی خودروهای تجاری در جهان است که در نوآوری و تکنولوژی‌های نوین همواره سرآمد بوده‌است.

کامیون کمپرسی اف ام ایکس یکی از محصولات شرکت ولوو است که لقب برترین و کارآمدترین کامیون این رده را مدت‌هاست یدک می‌کشد. اف ام ایکس با داشتن قابلیت‌هایی خوبی همچون موتور قدرتمند با تولید گشتاور بالا در دور موتور پایین، گیربکس فوق هوشمند آی شیفت، اکسل‌های سنگین و قدرتمند، ترمزهای عالی و … توانسته در بازارهای جهانی سهم خوبی در کامیون‌های حوزه‌ی عمرانی و معدنی برای ولوو ایجاد کند.

تاریخچه‌ی کامیون‌های ماک در اروپا

همکاری ماک و اسکانیا در توسعه‌ی پیشرانه‌های V8 در جهان

بررسی کامل کشنده دیما، جک گالوپ ایرانی

معایب کشنده آمیکو 2640 ، کامیونی که در حد تبلیغاتش نیست

بررسی جامع کشنده دوو Maximus ، نماینده‌ی جدید کره در ایران

بررسی کشنده رنو پریمیوم 460، یکی از کامیون‌های بی حاشیه و اقتصادی بازار

شرکت سایپادیزل نماینده‌ی کمپانی ولوو در ایران، به صورت محدود تعدادی کمپرسی اف ام ایکس را در مدل پایه، مونتاژ کرد. اف ام ایکس‌های عرضه شده در ایران به علت سیاست شرکت‌های مونتاژ کننده‌ی کامیون ایرانی، فاقد بیشتر آپشن‌ها هستند، ولی باز هم کیفیت بسیار بالاتری از کمپرسی‌های دیگر بازار دارند.

با ریون‌مگ در بررسی غول معدنی ولوو همراه باشید.

فهرست مطالب

• مقدمه
• پیشرانه‌ی اف ام ایکس
• جعبه‌دنده‌ی کامیون اف ام ایکس 460
• سیستم ترمز و ایمنی
• سیستم فرمان، محورها، تعلیق و شاسی
• طراحی کامیون اف ام ایکس 460
• کارآیی و عملکرد اف ام ایکس
• مشخصات فنی کامیون اف ام ایکس

مقدمه

اولین نسل از کامیون‌های ولوو که برای کار عمرانی و معدن به صورت تخصصی توسعه پیدا کردند، ولوو سری FL بود که گل سرسبد این دسته FL12 با موتور 12 لیتری بود. پس از FL ، ولوو در سال 1998 کامیون‌های معروف سری اف ام را عرضه کرد که با هدف آسایش و راحتی راننده در کنار کارآیی مناسب تولید شده‌بودند. کامیون‌های اف ام نسبتا موفق بودند (البته نه به موفقی سری اف)، اما در شرایط کاری سخت دچار مشکل‌های متعدد می‌شدند. سری اف ام در ایران هم توسط شرکت سایپادیزل عرضه شدند و یکی از کامیون‌های موفق بازار ایران بودند.

پس از سری اف ام، شرکت ولوو یکی از بهترین کامیون‌های جهان را عرضه کرد. سال 2011 بود که شرکت معظم ولوو، یکی از جان سخت‌ترین و بهترین کامیون‌های کمپرسی جهان را برای کار در شرایط سخت و معادن به بازار عرضه کرد.

ولوو اف ام ایکس کامیونی است که برای سخت‌ترین شرایط کاری تولید شده و حمل‌ونقل سریع بارهای سنگین را بدون مشکلی امکان‌پذیر کرده‌است. ایران

شرکت ولوو برای سری کامیون‌های اف ام ایکس خود دو دسته موتور D11C و D13C با رنج قدرتی 330 تا 500 اسب‌بخار با استاندارد آلایندگی یورو5 و EEV در کنار 5 نوع جعبه‌دنده‌ی اتوماتیک و 3 نوع گیربکس مشهور I-SHIFT ارائه کرده‌است.

موتور اف ام ایکس در کنار گیربکس آن، شتاب حرکتی بالا، قدرت کشش عالی، هندلینگ مناسب در سرعت پایین و مصرف سوخت اقتصادی را فراهم می‌آورند.

سیستم محور محرک SAF، جدیدترین تکنولوژی به کار رفته در تریلرها

گشتاور تولیدی این کامیون در دور موتور پایین، نیاز به تعویض دنده را کاهش داده، علاوه بر اینکه اثر مثبتی در مصرف سوخت دارد، موجب کاهش خرابی‌های چرخدنده‌های جعبه دنده می‌شود و کامیون را قادر می‌سازد تا شیب‌های تند را با سرعت ثابت بالا رود.

برای کنترل این غول آهنین سنگین‌وزن، اف ام ایکس مجهز به ترمزهای بسیار قدرتمند در کنار ترمزموتوری اختصاصی و مشهور ولوو یعنی VEB و نسل جدید آن VEB+ شده‌است.

کامیون‌های معدنی و عمرانی برای کار در جاده‌های سنگلاخی نیاز به سیستم تعلیق قدرتمند و شاسی مقاوم در برابر خم‌شدگی دارند. اف ام ایکس دارای جلوبندی بسیار قوی، فرمان پیشرفته و سیستم تعلیق قدرتمند و راحت است.

اف ام ایکس سوئدی توانسته تمام خواسته‌های آزمایش‌کنندگان lastauto omnibus را برآورده کند و در صدر برترین کامیون این کلاس، یعنی کامیون‌های سنگین معدنی قرار گیرد.

پیشرانه‌ی اف ام ایکس

بر روی کامیون‌های ولوو اف‌ ام ایکس دو نوع پیشرانه 11 و 13 لیتری نسل سوم ولوو نصب شده‌است:

1- پیشرانه 11 لیتری با کد D11C (که پس از ارتقاها به نسل چهارم به DC11K معروف شد)

این موتور دارای بسته‌ی قدرتی 330، 380، 430 و 460 اسب‌بخار بوده و نسبت کمپرس آن 17:1 است. دور موتور ایده‌آل برای این دسته از پیشرانه‌های ولوو اف ام ایکس ، 1000 تا 1500 دور بر دقیقه می‌باشد.

2- پیشرانه‌ی 13 لیتری با کد D13C (که پس از ارتقا به نسل چهارم به DC13K معروف شد)

این موتور دارای بسته قدرتی 420، 460، 500 و 540 اسب‌بخار بوده و نسبت کمپرس آن 18:1 است. دور موتور ایده‌آل برای این دسته از پیشرانه‌ها، 950 تا 1400 دور بر دقیقه می‌باشد.

متاسفانه ولوو اف ام ایکس‌های ایرانی مجهز به موتور نسل سوم ولوو که ارتقاهایی بر روی آن انجام شده، هستند. موتورهای نسل چهارم ولوو اف ام ایکس دارای چندین ویژگی جدید می‌باشند.  این پیشرانه‌ها نسبت به قبل دارای گشتاور تولیدی بیشتری در دور موتور پایین شده‌اند و منحنی گشتاور تولیدی موتور آن‌ها به سرعت به حداکثر رسیده و دارای محدوده‌ی حداکثر گشتاور گسترده‌تری هستند. این موضوع موجب شتاب عالی، قدرت حرکت از سکون و کشش فوق‌العاده کامیون اف ام ایکس شده‌است.

خود موتور از نظر ابعاد و وزن بهینه شده و نسبت به موتورهای نسل قبلی اف ام، دارای ابعادی جمع‌وجورتر و وزنی سبک‌تر شده‌است.ن

پمپ‌های هیدرولیک موتور مجهز به کلاچ شده‌اند و توان لازم برای کمپرسور هوا، پمپ هیدرولیک فرمان، پمپ روغن و پمپ گازوییل از یک منبع تامین شده و این پمپ‌ها بهم وابسته هستند.

برای کاهش مصرف سوخت، پیشرانه‌ی ولوو اف ام ایکس دارای سیستم تزریق سوخت از نوع ریل مشترک شده که با سیستم پیشرفته‌ی مدیریت موتور به صورت زمان‌بندی شده عمل می‌کند. کارتل این موتور کاملا ایزوله و بسته بوده و هوا یا ناخالصی به آن وارد نمی‌شود و یک سیستم تصفیه برای بهبود کیفیت روغن موتور در حال گردش در سیستم را داراست.

سه سری پیشرانه‌ی ولوو اف ام ایکس پرکاربردتر و مشهورتر است. یکی موتور 13 لیتری 540 اسب‌بخاری به علت اینکه قوی‌ترین موتور به کار رفته بر روی کامیون ولوو اف ام ایکس است. دوتای دیگر موتورهای 11 و 13 لیتری 460 اسب‌بخاری به علت عملکرد بهینه و مناسب.

موتور D11C-460hp یک موتور 6 سیلندر خطی با حجم 10.8 لیتر و حداکثر توان 460 اسب‌بخار در دور 1700 تا 1800 بوده که گشتاور حداکثری 2200 نیوتن‌متر را در دور موتور 1050 تا 1400 تولید می‌کند. این موتور داری ظرفیت روغن موتور 36 لیتر و ظرفیت کلی مایع خنک‌کننده موتور 36 لیتر است.

پیشرانه‌ی D13C-460hp یک موتور 6 سیلندر خطی با حجم دقیق 12.8 لیتر بوده که توان 460 اسب‌بخاری را در دور موتور 1400 تا 1800 تولید می‌کند و حداکثر گشتاور آن 2300 نیوتن‌متر در دور 900 تا 1400 دور بر دقیقه است.

بررسی کشنده دایون با موتور 430 اسبی ویچای و گیربکس FAST

مقایسه کشنده دافران و سیتراک، دو چینی بازار ایران

این پیشرانه نسبت به نسخه‌ی 11 لیتری 460 اسب‌بخاری دارای برتری بوده به طوریکه حداکثر گشتاور تولیدی آن بیشتر بوده و به این گشتاور ماکزیمم در دور موتور پایین‌تری می‌رسد. از طرفی به حداکثر توان تولیدی خود هم در دور موتور پایین‌تری دست پیدا می‌کند.

پیشرانه‌ی به کار رفته در نسخه‌های ولوو اف ام ایکس عرضه شده توسط سایپادیزل ( بررسی دانگ‌فنگ KX محصول مونتاژی دیگر سایپادیزل) از این نوع 13 لیتری می‌باشد.

این پیشرانه دارای 2 فیلتر روغن در مسیر جریان روغن موتور و یک فیلتر تصفیه‌کننده در مسیر بای‌پس موتور بوده و ظرفیت روغن موتور آن 33 لیتر می‌باشد. ظرفیت رادیاتور این پیشرانه هم 38 لیتر است.

با اینکه موتورهای به کار رفته در این کامیون از نوع 6 سیلندر هستند، اما برای عملکرد بهتر مجهز به 7 یاتاقان شده‌اند. توربوشارژ کامیون اف ام ایکس هم قوی‌تر شده‌است.

در ادامه به بررسی عملکرد تولید گشتاور و توان در دور موتورهای مختلف برای موتور 13 لیتری 460 اسب‌بخاری کامیون اف ام ایکس می‌پردازیم.

در حالت درجا و در دور موتور600، این پیشرانه دارای توان تولیدی 110 اسب‌بخار و گشتاور 1300 نیوتن‌متر است.

توان تولیدی موتور اف ام ایکس 460 تا دور موتور 1400، به صورت خطی تغییر کرده و در این دور موتور به حداکثر توان تولیدی می‌رسد. گشتاور تولیدی موتور هم از حالت درجا با افزایش دور موتور به صورت تقریبا خطی تغییر کرده و در دور موتور 900 به حداکثر مقدار خود می‌رسد.

کص ننه ادمین دیزل ایران

در بازه‌ی دور موتور 900 تا 1400، پیشرانه‌ی اف ام ایکس در حداکثر گشتاور خود که 2300 نیوتن‌متر است قرار می‌گیرد و در بازه‌ی دور موتور 1400 تا 1800 در حداکثر توان تولیدی خود یعنی 460 اسب‌بخار قرار دارد.  بهترین دور موتور برای کامیون اف ام ایکس، دور موتور 1400 است که پیشرانه در حداکثر توان و گشتاور خود قرار می‌گیرد.

با افزایش دور موتور از حالت درجا و رسیدن به دور موتور 800، توان تولیدی به 200 اسب‌بخار و گشتاور 1850 نیوتن‌متر می‌رسد. در دور 1000، توان تولیدی 330 اسب‌بخار بوده و گشتاور 2300 نیوتن‌متر.

مقایسه دو کشنده فاو و کاوه با موتور 420 اسب‌بخاری

بررسی کشنده دانگ‌فنگ KX-480

با افزایش دور موتور به 1200، توان تولیدی به 400 اسب‌بخار افزایش پیدا کرده و گشتاور هم 2300 نیوتن‌متر است. در دور موتور 1400، توان تولیدی و گشتاور در حداکثر مقدار بوده و به ترتیب 460 اسب‌بخار و 2300 نیوتن‌متر می‌باشد.

با افزایش دور موتور به 1600، توان حداکثر بوده اما گشتاور کاهش دارد و به 2000 نیوتن‌متر می‌رسد. در دور موتور 1800 هم باز توان تولیدی حداکثر بوده اما گشتاور به 1800 نیوتن‌متر کاهش می‌یابد.

در دور موتور 2000، توان به 400 اسب‌بخار و گشتاور به 1300 نیوتن‌متر کاهش پیدا می‌کند. دور موتور 2200، توان تولیدی کم 330 اسب‌بخار و گشتاور 1100 نیوتن‌متر را دارد.

مشاهده می‌شود که با افزایش دور موتور، علاوه بر افزایش مصرف سوخت، افزایش دمای موتور و آسیب زدن به قطعات موتوری، توان تولیدی و گشتاور موتور هم کاهش می‌یابد.

پیشرانه‌های دیزلی که توان تولیدی آن‌ها با دور موتور به صورت خطی تغییر می‌کند تا به حداکثر توان برسد، دارای کارآیی بهتر، مصرف سوخت بهینه‌تر و اصطلاک کمتری هستند. به این خاطر است که اکثر شرکت‌های کامیون‌سازی چینی از ارائه‌ی نمودار تغییرات توان تولیدی بر حسب گشتاور پیشرانه‌ی کامیون خود، امتناع می‌کنند.

جعبه‌دنده‌ی کامیون اف ام ایکس 460

شرکت ولوو برای کامیون اف ام ایکس، 5 نوع گیربکس دستی و 3 نوع گیربکس اتوماتیک در نظر گرفته‌است.

گیربکس اتوماتیک اف ام ایکس از سری گیربکس‌های معروف آی شیفت یاI-Shift است که لقب هوشمندترین و قوی‌ترین گیربکس اتوماتیک دنیا را یدک می‌کشد.ان

گیربکس I-Shift رانندگی نرم، با گشتاور فوق‌العاده در هر دنده و با مصرف سوخت کمتر را برای اف ام ایکس فراهم کرده‌است.

سه نوع گیربکس هوشمند I-Shift ولوو برای اف ام ایکس به قرار زیر است:

گیربکس به کار رفته بر روی FMX مونتاژی سایپادیزل از نوع VT2612F-I-SHIFT است که دارای 12 دنده روبه جلو و 4 دنده عقب با سیستم تعویض دنده‌ی هوشمند است. گشتاور ورودی این گیربکس 2600 نیوتن‌متر از سمت پیشرانه است. این گیربکس تا مقدار لود 100تن را به خوبی جوابگو است.

این گیربکس قابلیت تعویض دنده‌ی دستی و همچنین حالت رانندگی POWER برای تعویض دنده در دور موتور بالاتر برای دست‍یابی به گشتاور بالا و حالت رانندگی ECO برای رانندگی با مصرف سوخت کم را داراست.

یک حالت رانندگی LOW هم دارد که برای زمانی مثل حرکت در پارکینگ‌ها با سرعت پایین به طوریکه کامیون از کنترل خارج نشود، کاربرد دارد.

گیربکس اف ام ایکس 460 مجهز به یک کامپیوتر الکترونیکی هوشمند مجزا از کامپیوتر خود کامیون است. این کامپیوتر وظیفه‌ی کنترل سیستم پنوماتیک انتقال قدرت یعنی کلاچ و چرخدنده‌ها را بر عهده دارد.

این کامپیوتر با دریافت مداوم اطلاعات در مورد دور موتور، سرعت کامیون، وزن، شیب جاده و مقدار گشتاور مورد نیاز، تعویض و تنظیم دنده را تغییر می‌دهد. این گیربکس با موتور هماهنگی خوبی دارد و به خوبی از دور موتور یا ترمز موتوری برای تنظیم گشتاور و سرعت کامیون استفاده می‌کند.

گیربکس I-Shift برای اف ام ایکس 460 کشش فوق‌العاده‌ای را فراهم می‌آورد و گشتاور بسیار زیادی را در دور پایین به چرخ‌ها منتقل می‌کند، به طوریکه FMX به خوبی با بار از حالت سکون در هر شیبی توانایی حرکت داشته که هیچ کدام از رقبای این کامیون توانایی رقابت با آن‌را ندارند.

گیربکس‌های I-Shift را می‌توان مجهز به ریتاردر هیدرولیکی، بغل گیربکس برای کمپرسی، پمپ اضطراری و خنک‌کننده‌ی واسکازین کرد.

متاسفانه کمپرسی‌های اف ام ایکس 460 مونتاژی سایپادیزل مجهز به ریتاردر هیدرولیکی نیستند. ریتاردر هیدرولیکی به کار رفته بر روی اف ام ایکس‌های مونتاژ خارج دارای قدرت 440 کیلووات هستند.

بر روی گیربکس FMX460 دو نوع بغل گیربکس یا PTO نصب می‌شود:

1- مدل EPTT650 با گشتاور حداکثری 650 نیوتن‌متر

2- مدل EPTT1000 با گشتاور حداکثری 1000 نیوتن‌متر

در ادامه برخی از ویژگی‌های گیربکس I-Shift ولوو اف ام ایکس را که بر روی نمونه‌های مونتاژ سایپادیزل مشاهده نمی‌شود را بررسی می‌کنیم.

جعبه‌دنده‌ی I-Shift دارای یک کروز کنترل حالت خارج از جاده است که کنترل کننده‌ی دور موتور بوده که یک کروز کنترل هوشمند است و در هنگام رانندگی در مسیرهای ناهموار، راننده را کمک می‌کند که کامیون را در یک دور موتور ثابت بدون فشردن پدال گاز نگه دارد. با فشردن کلید ESC دور موتور کامیون بر روی 600 دور بر دقیقه به صورت خودکار قفل می‌شود و با استفاده از کلید‌های کروز کنترل سرعت جاده‌ای می‌توان این دور را کم و زیاد کرد.

گیربکس I-Shift دارای چندین حالت عملکردی است:

1- عمکرد Get ROCKING : عملکرد Rock Free یک تکنولوژی به کار رفته در جعبه دنده‌ی I-Shift است که ولوو اف ام ایکس از آن برخوردار است. با استفاده از این ویژگی، کامیون قادر است تا برای آزاد شدن از گل و لای، برف یا شرایط هرزگرد چرخ، با قدرت به عقب و جلو حرکت کند.

2- حالت POWER LAUNCH : زمانیکه حالت Rock Free کافی نباشد، این حالت رانندگی به راننده این امکان را می‌دهد که با گشتاور اضافی موتور با خیال راحت دوباره حرکت کند. این عملکرد مناسب برای زمین‌های شن و ماسه‌ای، خاک سست و خاک رس است که کامیون می‌خواهد در آنها شروع به حرکت کند.

3- عملکرد SMOOTH ASCENT: ترمز Hill Start Aid یک ترمز خودکار تپه است که می‌تواند کامیون را برای یک ثانیه و نیم در شیب تند ثابت نگه دارد. کامیون در این جالت اگر هم 60 تن بار داشته باشد و در شدیدترین شیب جاده‌ای قرار داشته باشد، حتی یک اینج هم تکان نمی‌خورد. علاوه بر این تا زمانیکه گشتاور موتور برای حرکت کامیون کافی نباشد، این ترمز فعال بوده و کوچکترین حرکتی به جلو و عقب ندارد.

برای عملکرد بهتر گیربکس I-Shift بر روی ولوو اف ام ایکس، چندین بسته‌ی نرم‌افزاری برای این جعبه‌دنده ارائه می‌شود:

1- بسته نرم‎‌افزاری پایه‌ای TP-BAS :این بسته نرم‌افزاری به صورت استاندارد با گیربکس‌های I-Shift  ارائه می‌شود که شامل عملکردهای اصلی گیربکس برای رانندگی است.

2- بسته نرم‌افزاری TP-DIST برای تعویض دنده توزیعی: این بسته، گیربکس را برای تعویض دنده در شرایط مختلف سازگار می‌کند. برنامه‌ریزی‌هایی برای شروع حرکت کامیون و حرکت با سرعت کم دارد.

3- بسته نرم‌افزار تعویض دنده TP-CON برای کاربری‌های عمرانی ساختمانی: این بسته گیربکس را برای محیط‌های عمرانی و خارج از جاده اصلی تنظیم می‌کند. با این بسته حرکت با سرعت کم بهینه شده و برای جاده‌ها با شرایط سخت مناسب است. سخت تر از 2 حالت قبلی.

4- بسته نرم‌افزاری TP-LONG : شامل عملکردهای هوشمند برای کاهش مصرف سوخت است. این بسته نرم‌افزاری برای عملیات‌های طولانی مدت که نیاز به کاهش مصرف سوخت است، کاربرد دارد. این بسته شامل عملکرد I-Roll است.

5- بسته نرم‌افزاری TP-HD یا حمل‌ونقل سنگین: این بسته برای حمل‌ونقل سنگین با وزن ترکیبی ناخالص بالای 85 تن کاربرد دارد. با این بسته می‌توان FMX را در نقش یدک‌کش با کشش بالا به کار گرفت. این بسته نرم‌افزاری بر روی گیربکس‌های سری ATO2612F ارائه می‌شود که مجهز به چرخدنده‌های فوق سنگین خزنده است.

این چرخدنده‌های خزشی یا ULC امکان حمل بارهای فوق سنگین را در هر شرایط جاده‌ای برای اف ام ایکس فراهم می‌آورد. چرخدنده‌های خزنده اف ام ایکس را قادر می‌سازند تا با وزن ناخالص 300 تن در شیب از سکون به خوبی شروع به حرکت کند.

گیربکس دو کلاچه ولوو، انتهای تکنولوژی:

شرکت ولوو با الهام از ماشین‌های مسابقه‌ای فرمول1، یک گیربکس با فناوری و کارآیی فوق‌العاده تولید کرده‌است. گیربکس دوکلاچه آی شیفت که می‌تواند وزن ترکیبی بیش از 80 تن را تحمل کند، به عنوان بهترین گیربکس سنگین کامیون‌های دنیا شناخته می‌شود.

 این گیربکس با استفاده از کلاچ دوگانه، تغییر دنده را بدون افت گشتاور و توان موتور انجام می‌شود. زمانیکه حمل‌ونقل نیاز به عملکرد عالی و تعویض دنده‌ی مکرر دارد، گیربکس دو کلاچه آی‌شیفت گزینه‌ای است که بالادست آن پیدا نمی‌شود. این گیربکس در بین تمام گیربکس‌های کامیون‌های دنیا بی رقیب است.

نگاهی به کشنده رنو تی، زیبای فرانسوی با تکنولوژی سوئدی

بررس کشنده اسکانیا S620

این گیربکس تعویض دنده‌ی سریعتر و بدون وقفه و سواری نرم‌تر و راحت‌تری را باعث می‌شود و بر روی اف ام ایکس‌هایی با موتور D13C با توان 460، 500 و 540 اسب‌بخار در دسترس است. FMXهای مجهز به گیربکس دوکلاچه، با شتابی 15 درصد بیشتر از دیگر اف ام ایکس‌ها در شیب‌ها شروع به حرکت می‌کنند.ن

دو کلاچ خشک در قسمت جلوی گیربکس نصب می‌شوند. در حالت عادی یک کلاچ درگیر است و دیگری ثابت است. کلاچ و سیستم تعویض دنده توسط یک سیستم پنوماتیک هوشمند کنترل می‌شود.

گیربکس دوکلاچه توانایی پیش‌بینی دارد و دنده‌ی بعدی را از پیش تعیین کند. زمانیکه وقت تعویض دنده می‌رسد، کلاچی که درگیر بود، آزاد شده و کلاچ ثابت وارد مدار شده و دنده‌ی از پیش تعیین شده را درگیر می‌کند. این بدان معناست که تعویض دنده بدون وقفه رخ می‌دهد. با دو شافت ورودی، می‌توان همزمان دو دنده را برای تعویض انتخاب کرد.

سیستم ترمز و ایمنی

سیستم ترمز کامیون FMX460 از نوع بادی دو مداره مستقل است که ترمزهای جلو و عقب این کامیون دیسکی هستند. این کامیون مجهز به تانک باد باکیفیت با ظرفیت مناسب بوده که به ندرت ترمز خالی می‌کند. از نظر عملکرد ترمز هم یکی از برترین‌ها در رده‌ی کمپرسی‌های سنگین می‌باشد.

FMX460 مونتاژی سایپادیزل تنها مجهز به سیستم ایمنی ترمز ضدقفل یا ABS است که این کامیون را از نظر تجهیزات ایمنی نسبت به نمونه‌های مونتاژ خارج در سطح پایین‌تری قرار داده‌است. ( اما بازهم از نظر قدرت ترمز و ایمنی خیلی خیلی سرتر از کامیون‌های چینی است.) این کامیون دارای ترمزدستی برقی بوده اما به علت نداشتن سیستم EBS، از عملکرد هوشمند ترمزدستی برخوردار نیست. این ترمز دستی در صورت خاموش بودن کامیون، به صورت خودکار فعال می‌شود.

شرکت معظم ولوو به صورت پایه‌ای بر روی کامیون‌های اف ام ایکس خود دو نوع ترمز کمکی به کار برده‌است( اینتاردر یا ریتاردر گیربکسی به صورت آپشن است):

1- ترمز اگزوز یا خفه‌کن اگزوز:

بر روی موتورهای سری D11C یا 11 لیتری ترمز اگزوزی با حداکثر قدرت 160 کیلووات در دور موتور 2400 نصب شده‌است. موتورهای سری D13C یا 12.8 لیتری، مجهز به ترمز اگزوز با حداکثر قدرت 200 کیلووات در دور موتور 2300 هستند.

2- ترمز موتوری اختصاصی شرکت ولوو یعنی VEB و VEB+ :

بر روی موتورهای سری D11C ترمز موتوری یا ریتاردر VEB با توان 290 کیلووات در دور موتور 2400 نصب شده‌است و بر روی موتورهای D13C، ترمز موتوری VEB+ با توان 375 کیلووات در دور موتور 2300 نصب شده‌است.

از آن‌جاکه موتورهای D13C دارای توان و گشتاور تولیدی بیشتری هستند، ترمز موتوری نسل جدید ولوو یعنی VEB+ بر روی آن‌ها به کار رفته‌است. (VEB: Volvo Engine Brake)

بر روی کامیون اف ام ایکس 460 سایپادیزل هم ریتاردر VEB+ سه زمانه نصب شده‌است که در حالت اول دارای توان 20درصد و در دو مرحله‌ی بعدی در هر مرحله 40 درصد به توان ریتاردر افزوده می‌شود. در حالت 3 این ریتادر، ترمز اگزوز هم به صورت خودکار وارد مدار می‌شود. ریتاردر موتوری اف ام ایکس از نوع یکپارچه با موتور بوده و مستقل نمی‌باشد.

FMX دارای یک حالت ریتاردر اتوماتیک هم هست که با کروزکنترل هماهنگ شده و با توجه به تلورانسی که برای سرعت تعیین می‌شود، در صورت فراتر رفتن سرعت کامیون از این مقدار، به صورت اتوماتیک وارد مدار شده و با کاهش سرعت، خاموش می‌شود.

در زمینه‌ی سیستم ترمز و سیستم‌های ایمنی، ولوو FMX سایپادیزل دارای کاستی‌هایی هست. اف ام ایکس‌های فول آپشن مجهز به ترمزهای درام Z-cam به جای ترمز دیسکی بوده که ایمنی و کارآیی بهتری دارند. این ترمزها در زمین‌های گل‌ولایی که ترمزهای دیسکی نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته‌باشند، به خوبی عمل می‌کنند.

این نوع FMX دارای سیستم EBS بوده که در هماهنگی با ترمز دستی هوشمند، با انتخاب دنده و فشردن پدال گاز، در صورت وجود گشتاور کافی برای حرکت چرخ‌ها، ترمز دستی را به صورت اتوماتیک آزاد می‌کند.

این کامیون‌ها مجهز به سنسور دمای لنت ترمز بوده و در صورت گرم شدن بیش از حد لنت‌ها، ریتاردر را به صورت خودکار وارد مدار کرده و همچنین از ترمز دستی برای ترمزگیری به جای ترمز اصلی استفاده می‌کند.

علاوه بر این موارد، FMX مجهز به سیستم ESP یا پایداری الکترونیکی بوده که به صورت مجزا و خودکار قدرت ترمز هر چرخ را تعیین می‌کند تا از واژگونی کامیون جلوگیری کند.

یکی دیگر از سیستم‌های ایمنی اف ام ایکس ترمز کششی است که در صورت بهم خوردن تعادل کامیون به صورت خودکار اقدام به ترمزگیری برای جلوگیری از واژگونی می‌کند.

در مدل‌هایی از اف ام ایکس که مجهز به محور محرک جلو هستند، سیستم کنترل کشش خودکار ATC وجود دارد که در صورت هرزگرد چرخ‌های محرک عقب، با تشخیص کامپیوتر اف ام ایکس، به صورت خودکار محور جلو را فعال کرده تا کامیون را در حرکت کردن کمک کند.

اگر سنسورهای موجود در چرخ‌ها هرگونه هرزگرد و عدم کشش را تشخیص دهد، سیستم کلاچ محور جلو به صورت خودکار، محور محرک جلو را درگیر می‌کند و تا زمانیکه پدال گاز رها نشود و یا نیروی کافی برای حرکت به جلو فراهم نشود، این محور درگیر باقی می‌ماند.

فرمان، محورها، سیستم تعلیق و شاسی

اف ام ایکس مجهز به جدیدترین جعبه‌فرمان ساخت شرکت ولوو موسوم به فرمان دینامیک Dynamic شده‌است. این فرمان فراتر از یک فرمان برقی است. این فرمان سطوح ناهموار جاده را جبران می‌کند و لرزش و ضربات را فیلتر می‌کند. در سرعت‌های پایین، گشتاور فرمان را زیادتر کرده و مانور را آسان‌تر می‌کند. فرمان دینامیک ولوو را می‌توان پایدارترین و بدون انحراف‌ترین فرمان ساخته شده برای یک کامیون دانست.

این فرمان متشکل از یک موتور الکتریکی است که به چرخدنده‌ی فرمان متصل است. این موتور الکتریکی با دریافت اطلاعات از چندین حسگر، فرمان را در هر ثانیه 2000بار کنترل می‌کند.

در نسخه‌های فول آپشن، فرمان اف ام ایکس مجهز به یک دستیار پایداری کامیون است که زمانیکه حسگرها تشخیص دادند که چرخ‌های جلو در حال از دست دادن تعادل هستند، به طور فعال کامیون را هدایت می‌کند تا از سرخوردن جلوگیری کند. این سیستم با سیستم کنترل پایداری یا ESC در تعامل است.

یکی از برتری‌های اف ام ایکس در برابر رقبا، همین فرمان قدرتمند و دقیق این کامیون است.

شرکت ولوو برای کامیون اف ام ایکس سه نوع محور عقب مجهز به کاهنده در توپی‌ها با ظرفیت 23، 26 و 32 تن ارائه کرده‌است.

اف ام ایکس مونتاژ شده در سایپادیزل از نوع 32 تنی با دو محور محرک مجهز به کاهنده‌ی دوبل و قفل‌کن جفت‌کن عرضی و طولی دیفرانسیل است. دیفرانسیل این کامیون از نوع دیفرانسیل قدرتمند و سنگین ولوو معروف به توپ طلاست.

محور جلوی اف ام ایکس از نوع فورج شده و دارای توپی با مکانیزم روغن‌کاری داخلی است که دارای ظرفیت 8 تن می‌باشد.

کامیون اف ام ایکس دارای سیستم تعلیق فنری است و نسخه‌ی موجود در ایران تعلیق بادی را ندارد.

سیستم تعلیق جلو از نوع پارابولیک یا منحی با کمک‌فنر اضافی و میل موج‌گیر بوده و تعلیق عقب از نوع فنرشمس یا تخت با میل موج‌گیر و کمک‌فنر اضافی است. اکسل جلو دارای زاویه‌ی 28 درجه بوده که با تایر سایز 22.5 هم توانایی خوبی برای صعود از شیب بدون گیر کردن زیر کامیون فراهم می‌آورد.

شاسی اف ام ایکس از نوع دوبل و بسیار محکم و مقاوم بوده و توانایی تحمل وزن ترکیبی ناخالص 44 تا 130 تن را دارد که بسیار برتر از نسل قبلی ولوو اف ام می‌باشد. این شاسی با هدف محافظت از کلیه‌ی قطعات حیاتی در برابر آسیب طراحی شده‌است. تمام شیلنگ‌های باد و سیم‌کشی‌ها درون قاپ شاسی قرار گرفته‌اند تا از آسیب حفظ شوند.

در مدل‌های مونتاژ شده در خارج از ایران، برخی از اف ام ایکس‌ها مجهز به سیستن تعلیق عقب از نوع بادی هستند که این کامیون‌ها برای ساخت‌وسازهای شهری بیشتر کاربرد دارند.

اف ام ایکس با تعلیق بادی دارای حداقل ارتفاع 300 میلیمتر از سطح زمین است که برای جابجایی این کامیون در سطوح ناهموار مناسب است. سیستم تعلیق بادی علاوه بر راحتی بیشتر در حین رانندگی، موجب آسیب کمتری به بار می‌شود.

طراحی اف‌ام‌ایکس

بر روی کامیون اف ام ایکس 4 کلاس کابین نصب می‌شود:

Day cab

Sleeper cab

Globetrotter cab

Crew cab

نسخه‌ی عرضه شده در ایران از سری DAY است که فاقد کابین خواب می‌باشد.

این کابین دارای عرض داخلی 2170 میلیمتر، ارتفاع از کف تا سقف 157 سانتیمتر و ارتفاع از پالونی تا سقف هم 114 سانتیمتر بوده که فضای بسیار مناسبی را برای راننده فراهم می‌آورد. ولوو اف ام ایکس در طراحی خارجی از طراحی نسل چهارم ولوو بهره می‌برد. این کامیون علاوه بر زیبایی و هماهنگی طراحی خارجی از آیرودینامیک خیلی خوبی برخوردار است.

این کامیون از سپرهای جلوی بسیار قدرتمندی برخوردار بوده و زیربندی و سیستم تعلیق آن مناسب شرایط کاری سخت است. سپر از فولاد مقاوم به ضربه ساخته شده و دارای سه قسمت بهم پیوسته است. بر روی این سپر یک پوشش ضخیم پلی پروپیلن برای افزایش مقاومت در برابر سایش و ضربه، افزوده شده‌است.

قسمت زیرین کامیون، شامل زیر موتور و کارتل، زیر رادیاتور و شیلنگ‌های آن توسط یک سپرحفاظتی فولادی به ضخامت 3 میلیمتر پوشانده شده تا این قسمت‌ها را از برخورد با سنگ و … حفاظت کند.

اف ام ایکس نسبت به کشنده‌ی اف‌اچ 500 از آینه‌های ساده‌تری بهره می‌برد که با توجه به حوزه‌ی فعالیت این کامیون، این نوع آینه‌ها مناسب می‌باشد. آینه‌های ولوو اف ام ایکس دارای پوشش ضد خش بوده و در برابر ضربه مقاوم هستند. بازوهای آینه برای داشتن میدان دید بهتر، باریک شده‌اند.

چراغ‌های عقب اف ام ایکس از نوع LED بوده که کیفیت بسیار بالایی دارد. چراغ‌های جلو بسیار قدرتمند بوده و دارای نوری قوی با میدان دید عریض و بردی مناسب هستند. ولوو در اف ام ایکس از نسل جدید لامپ‌های جلو یعنی Bi-Xenon استفاده کرده که سطح جدیدی از روشنایی را ارائه می‌دهد و دارای عمر مفید بیشتری نسبت به نسل‌های قبلی است.

این چراغ‌ها در تاریکی مطلق تا 300 متر را به خوبی روشن می‌کنند. چراغ جلوی اف ام ایکس مجهز به سنسور خودکار تنظیم شدت نور نسبت به نور محیط است که کارآیی این سیستم در غروب و طلوع خورشید بسیار مناسب بوده و موجب افزایش ایمنی می‌شود.

قطعات بدنه قبل از نصب شدن رنگ آمیزی می‌شوند که این کار خرابی و عیوب رنگ را کاهش می‌دهد.

کابین اف ام ایکس در موقعیت مناسبی بر روی شاسی سوار شده‌است و برای سوار شدن به این کامیون تنها لازم است که 1.4 متر از پله‌های اف ام ایکس بالا رفت.

از آن جهت که در محیط‌های کاری اف ام ایکس نیاز است که راننده چندین مرتبه سوار و پیاده شود، این ارتفاع کم برای اف ام ایکس امتیاز مثبتی است.

فضای داخلی کابین اف ام ایکس در بین کامیون‌های هم رده جز بهترین‌ها بوده و با داشتن 157 سانتیمتر ارتفاع و 800 لیتر فضای ذخیره‌سازی برای یک کابین بدون کابین استراحت، عالی است.

فضای بین ستون فرمان و صندلی بسیار مناسب بوده و برای رانندگان با هیکل درشت، مشکل کمبود فضا را ندارد. به لطف درب‌های بزرگ که ویژگی کامیون‌های تولید شرکت ولوو است، ورود و خروج به اف ام ایکس بدون مشکل امکان‌پذیر است.

برای فضای بیشتر زانوها، در اف ام ایکس برای تنظیم ستون فرمان از پدال استفاده شده‌است.

سیستم تعلیق کابین از نوع چهار نقطه‌ای فنرهای کویل‌دار مجهز به دامپر است. به علت اینکه اف ام ایکس مختص کار در جاده‌های سنگلاخی تولید شده، در زیر کابین از بالن استفاده نشده‌است.

طراحی داخلی و داشبورد تقریبا مشابه کابین ولوو اف اچ 500 است، اما به علت اینکه اف ام ایکس‌های سایپادیزل مدل پایه‌ای هستند، از کلیدهای کنترلی کمتری برخوردار است.

غربیلک فرمان بسیار زیبا بوده و دارای قطر 450 میلیمتر است که به راحتی در تمام جهات قابل تنطیم می‌باشد.

یک نمایشگر 4 اینچی در پشت فرمان وجود دارد که اطلاعاتی از قبیل، سرعت متوسط، میانگین مصرف سوخت، مقدار پیمایش ممکن با سوخت باقیمانده، ارورها و خطاهای کامیون و … را در اختیار راننده قرار می‌دهد.

طراحی کابین متمرکز بر راننده است و ارگونومی خوبی دارد که از پرت شدن حواس راننده حین کار جلوگیری می‌کند.

موقعیت قرارگیری فرمان و دسته دنده‌ی I-Shift بسیار مناسب بوده و به لطف شیشه‌ی جلوی مناسب، دید گسترده‌ای دارد و با داشتن آینه‌ها با میدان دید مناسب، نقاط کور حداقلی را داراست.

جنس به کار رفته در داشبورد بسیار با کیفیت‌تر از نسل قبلی ولوو اف ام بوده و از یک پوشش ضد گردوخاک برای کاهش جذب کثیفی بر روی آن استفاده شده‌است. رنگ مورد استفاده در داشبورد پرکلاغی بوده که حساسیت کمتری نسبت به آلودگی داشته و دیرتر کثیف می‌شود.

سیستم تهویه‌ مطبوع اف ام ایکس دارای عملکرد بسیار خوبی در مناطق گرمسیری است و مجهز به سیستم اتوماتیک کنترل دما ECC می‌باشد.

صندلی راننده بسیار راحت بوده و از کیفیت عالی در جنس رویه و سیستم تعلیق بادی برخوردار است. این صندلی را می‌توان 20 سانتیمتر به جلو یا عقب و 10 سانتیمتر به صورت عمودی جابجا کرد.

در مدل‌های فول آپشن مونتاژ شده در خارج از ایران، اف ام ایکس مجهز به سیستم روشنایی داخلی پیشرفته‌ی سه حالته است. در هنگام رانندگی در شب این سیستم روشنایی دارای یک حالت نور قرمز است که بسیار در رانندگی مناسب در شب موثر است.

همچنین این نوع اف ام ایکس مجهز به یک آبسردکن داخل کابین با ظرفیت 7 لیتر است. یک حالت رانندگی در شب یا نایت مود هم برای اف ام ایکس موجود است که تمام نورهای پشت آمپر به جز سرعت‌سنج را خاموش می‌کند. این حالت رانندگی علاوه بر افزایش تمرکز راننده موجب، افزایش دید و عدم اذیت شدن چشم در اثر تابش نورهای مزاحم می‌شود.

کارآیی ولوو FMX

اف ام ایکس به لطف داشتن موتوری 460 اسبی با گشتاور تولیدی بالا، گیربکسی قدرتمند و هوشمند و دیفرانسیل‌های قلدر، از عملکرد و کارآیی بسیار خوبی در انواع جاده‌های شیبدار و سنگلاخی برخوردار است.

اف ام ایکس اگرچه مجهز به دنده‌ی اتوماتیک است، اما به علت هماهنگی بالای گیربکس با موتور و محور‌ها، در هیچکدام از دنده‌ها با کمبود دور موتور مواجه نشده و به لطف گشتاور تولیدی بالا در دور موتورهای پایین، برای حرکت در هر سطحی با هر مقدار بار، مشکلی ندارد.

سیستم‌های تعلیق اف ام ایکس در هنگام داشتن بار عملکرد خوبی دارند، اما در زمان خالی بودن کامیون، کمی خشن و سخت هستند.

این غول آهنین از نظر عملکرد و کارآیی سیستم ترمز در صدر این کلاس از کامیون‌ها قرار می‌گیرد و ترمزها به خوبی می‌توانند کامیون را در هر شرایطی کنترل کنند.

در تستی که با این کامیون توسط truckingmag انجام شد، کامیون با وزن ترکیبی 32 تن دارای توانایی عالی در بالا رفتن از سربالایی ها بود به طوری که چرخ‌ها آنقدر دارای گشتاور و توان بودند که می‌توانستند آسفالت جاده را بکنند. رانندگان truckingmag اذعان داشتند که موتور 460 اسبی اف ام ایکس بسیار قدرتمند است و حتی 420 اسب‌بخار برای این کامیون کافی است.

ترمز موتوری به خوبی جوابگو بود، اما در شیب‌های تند به تنهایی نمی‌توانست جلوی این غول را بگیرد و باید ترمز پایی هم استفاده شود.

FMX-460 چه از نظر قدرت کشش و گشتاور تولیدی در سربالایی و چه سیستم ترمز از کامیون NH-12 بسیار برتر است. کامیون NH-12 تنها مجهز به ترمز موتوری تک زمانه است که موجب شده این کامیون با سرعت کمتری نسبت به ولوو اف ام ایکس با داشتن ترمز موتوری 3 زمانه و قوی‌تر، از شیب پایین بیاید.

از طرفی سوار و پیاده شدن از NH-12 بسیار سخت‌تر از FMX است. اما از نظر عملکرد دیفرانسیل، NH-12 برتری نسبی بر FMX دارد.

فرمان کامیون FMX-460 بسیار بهتر از فرمان NH عمل می‌کند و حتی می‌توان گفت که لغزش کمتری نسبت به کشنده‌ی اف اچ 500 هم دارد. با این حال این فرمان در سرعت‌های پایین نیاز به قلق‌گیری دارد و کمی سفت است.

به طور کلی می‌توان گفت که اف ام ایکس از نظر کارآیی، دوام و تکنولوژی برترین کمپرسی بازار ایران است و دیگر کمپرسی‌های موجود در بازار از جمله اسکانیا P410، اف ام 440 در حد رقابت با این کامیون باکیفیت نیستند.

در حال حاضر اف ام ایکس با گیربکس فوق هوشمند آی شیفت چه در مدل دو کلاچه و چه تک کلاچه، پیشرانه‌ی باکیفیت و ترمزهای قوی، برترین کامیون کلاس عمرانی است. در آن سوی میدان کمپرسی مان با داشتن دیفرانسیل باکیفیت و سیستم محور جلوی هیدرولیکی رقیب مستقیم اف ام ایکس است. سیستم محور جلوی هیدرولیکی یکی از اختراعات شرکت مان است که بدون داشتن میل گاردان و دیفرانسیل، با استفاده از پمپ هیدرولیک، محور جلو را محرک می‌کند. کمپرسی مان در زمینه‌ی گیربکس و پیشرانه بسیار ضعیف‌تر از اف ام ایکس است و گیربکس ZF آن اصلا قابل قیاس با گیربکس مشهور آی شیفت دو کلاچه نبوده و از عملکرد ضعیفی در حمل‌ونقل‌های خارج جاده برخودار است.

مشخصات فنی کامیون اف ام ایکس مونتاژی سایپادیزل

منابع

VOLVOTRUCKS